Wyzwolenie

„Tak upływa nam życie nasze. Synowie nasi zburzą, co my zbudujemy. Burzymy, co zbudowali ojcowie nasi” – pisał Wyspiański. Jak Krzysztof Garbaczewski odniesie się do tradycji zbudowanej przez ojców (dlaczego nie przez matki?), zobaczymy na premierze w warszawskim Teatrze Studio.

Wyspiański po wystawieniu „Wesela” (1901) otrzymał wieniec z liczbą 44, niejako nominację na kolejnego czwartego wieszcza narodowego (Norwid był wówczas jeszcze zapomniany). Na to odpowiedział „Wyzwoleniem” (1903), którego akcja, w trzech aktach, od początku do końca rozgrywa się na scenie krakowskiego teatru i przedstawia teatr w teatrze.

Napisany wierszem dramat o zawiłym stylu jest ironicznym pastiszem języka romantyków. Wyspiański nawiązuje do postaci z dramatów Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego oraz do współczesnych mu wydarzeń, interpretując je poprzez motywy i postacie z mitologii greckiej. Ale miejscami pojawiają się też kwestie jak z kabaretu.

Misja Konrada okazuje się wyzwoleniem pozornym, kolejną teatralną złudą. Bohater samotny i wyszydzony miota się w matni bez wyjścia, przeklinając poezję, uwodzącą naród. Sztuka kończy się zapadnięciem kurtyny, rozejściem się aktorów i demontażem dekoracji.