Triduum Polskie

 

 

Josquin Desprez (dés Prés, Jodocus Pratensis) – pochodzący z Pikardii, kompozytor i śpiewak flamandzki (1440-1521), dyrygent chórów kościelnych w Mediolanie, Rzymie, Ferrarze i Modenie; po podboju Księstwa Mediolanu przez Francję służył na dworze króla Ludwika XII. Uważany za najwybitniejszego kompozytora przełomu XV-XVI w. Należał do pierwszej generacji twórców, którzy korzystali z dobrodziejstwa druku.

Tworzył renesansową muzykę religijną, motety i msze (18 cykli ordinarium missae). Wiele z nich opartych jest na cantus firmus, czyli śpiewie pochodzącym z chorału lub muzyki świeckiej, wprowadzanym w trakcie utworu. Jego świeckie chansons cechuje różnorodność form wierszowych i typów tematycznych. Marcin Luter powiedział: „Inni muzycy robią z nutami to co potrafią, Josquin robi to co chce”. W testamencie kompozytor przekazał wszystkie swoje posiadłości kolegiacie Notre Dame w Condé-sur-l’Escaut, w zamian za wieczyste wypominki, polegające na śpiewaniu jego kompozycji przed jego domem.

Jan z Lublina (1490-1550) – organista i nauczyciel w klasztorze kanoników regularnych w Kraśniku Lubelskim, autor jednej z najlepiej zachowanych tabulatur w Europie. Tabulatury organowe pojawiły się w okresie Renesansu, zawierają one tzw. intawolacje, czyli zapisy wielogłosowych utworów wokalnych w wersjach przeznaczonych do wykonania ich na instrumentach klawiszowych, także na organach. Wówczas w liturgii coraz częściej wprowadzano ten instrument (znany już w X w.), aby grał na zmianę (alternatim) ze śpiewem chóru a capella, który był podstawowym rodzajem muzyki sakralnej, akompaniamentu wówczas nie praktykowano.

Tabulatura Jana z Lublina powstawała w latach 1537-1548. Na ok. 250 kartach mieści się ponad 350 utworów, w tym opracowania kompozycji religijnych i świeckich. Większość jest anonimowa, niektóre podpisane lub później rozpoznane przez badaczy. Wśród kompozytorów francuskich, niemieckich, niderlandzkich i włoskich są także polscy – Mikołaj z Chrzanowa, Mikołaj z Krakowa i Seweryn Koń. Rękopis (PAN w Krakowie, sygn. Ms. 1716) poprzedza traktat o wykonywaniu melodii chorałowych i wskazówki dotyczące strojenia organów.

Marcin Leopolita (1537-1584) – urodzony we Lwowie (i znany też jako Marcin Lwowczyk), polski poeta i twórca muzyki renesansowej. Prawdopodobnie studiował na Uniwersytecie Krakowskim, nie wiadomo jednak u kogo się kształcił. W latach 1560-1564 nadworny kompozytor i organista króla Zygmunta II Augusta. Missa Paschalis jest najstarszym zachowanym opracowaniem polifonicznym pełnego cyklu mszalnego (ordinarium missae), napisanym przez polskiego kompozytora. Ten pięciogłosowy, a w Agnus Dei nawet sześciogłosowy cykl mszalny oparty jest na melodiach czterech polskich pieśni wielkanocnych: Chrystus Pan zmartwychwstał, Chrystus zmartwychwstał jest, Wesoły dzień nam dziś nastał, Wstał Pan Chrystus.

 

Pobożność pasyjna oraz idea compassio, czyli współcierpienia Matki Chrystusa jest źródłem wielu wybitnych dzieł sztuki europejskiej – malarstwa, literatury i muzyki. Motyw Matki Cierpiącej ma również swoje bogate artystyczne odzwierciedlenie w zapomnianych utworach polskiej muzyki dawnej. Część utworów prezentowanych na tegorocznych koncertach nie była nigdy wydana ani nie została nagrana, będą więc miały podczas Festiwalu swoje współczesne prawykonania. Wykonanie ich w przestrzeni sakralnej ma umożliwić osobiste i wspólnotowe przeżycie duchowego, chrześcijańskiego przesłania tej muzyki. Koncerty odbywać się będą w warszawskich świątyniach – w układzie przestrzennym, który odpowiada możliwościami akustycznymi miejscom, dla których powstawał prezentowany repertuar i umożliwia wiarygodną rekonstrukcję sfery brzmieniowej, jakiej mogli doświadczać słuchacze tych samych utworów kilkaset lat temu. Zaproszeni muzycy reprezentują najwyższy światowy poziom wykonawstwa wokalnego oraz instrumentalnego muzyki dawnej, grają też na wiernych kopiach dawnych instrumentów. Zaangażowani są w badania naukowe nad historią praktyki wykonawczej oraz repertuarem zachowanych w Polsce źródeł muzycznych.

Z uwagi na charakter i przestrzeń koncertu organizatorzy nie gwarantują miejsc siedzących.

Cykl koncertów pod honorowym patronatem

Jego Eminencji Księdza Kardynała Kazimierza Nycza

Metropolity Warszawskiego

 

Dziękujemy za pomoc w organizacji koncertu

Przedstawicielstwu Generalnemu Rządu Flandrii

przy Ambasadzie Belgii

Z uwagi na charakter i przestrzeń koncertu organizatorzy nie gwarantują miejsc siedzących.

 

Program:

Josquin des Prez, Stabat Mater (Tabulatura Jana z Lublina) ME

Stała matka żałościwa MP
Josquin des Prez, Stabat Mater G

Mikołaj z Krakowa, Crux fidelis (Tabulatura Jana z Lublina) ME
Josquin des Prez, Qui velatus facie fuisti G
Krzyżu święty nade wszystko MP

Ludwig Senfl, Qui prophetice prompsisti G

Ludwig Senfl, Qui prophetice prompsisti: Vita in ligno moritur (Tabulatura Jana z Lublina) ME

Przez Twoje święte zmartwychpowstanie MP
Przez Twe święte zmartwychwstanie (Tabulatura Jana z Lublina) ME

Heinrich Finck, Christ ist erstanden G
Christus iam surrexit (Tabulatura Jana z Lublina) ME
Chrystus Pan zmartwychwstał MP

Mikołaj z Krakowa, Resurrexi introitus (Tabulatura Jana z Lublina) ME

Mikołaj z Krakowa / Heinrich Isaac, Resurrexi introitus G

Wstał Pan Chrystus MP
Marcin Leopolita, Missa Paschalis: Kyrie, Gloria G
Heinrich Isaac, Alleluia G
Prosa de Resurrectione Domini: Victimae Paschali Laudes (Tabulatura Jana z Lublina) ME

Sebastian z Felsztyna, Victimae Paschali Laudes G
Wesoły nam dzień nastał MP
Marcin Leopolita, Missa Paschalis: Credo, Sanctus, Benedictus G
Chrystus zmartwychwstan jest MP
Marcin Leopolita, Missa Paschalis: Agnus Dei G

Aliud Christus iam surrexit (Tabulatura Jana z Lublina) ME

Marcin Leopolita, Christus resurgens ex mortuis G